İnternet, teknolojinin nimetleri arasında saygın bir yeri hak ediyor. İnternetin ülkemizde git gide yaygınlaşması ile internet üzerinden alış veriş yapmak da gelişen dünyanın bir gerekliliği haline geldi. Artık bir ‘’tık’’ ile birçok ihtiyacımızı ayağımıza getirtebiliyoruz. İnsanların birçoğu internetten alış veriş hakkında olumsuz düşünüp, güvensizlik duygusu beslese de şimdilerde internet üzerinden bir şeyler alıp satanların sayısı azımsanmayacak kadar çoktur.
‘’Sanal dünyadan gerçek bir şey alıp satmak’’ diye düşünürsek güvensizlik duygusunun oluşması gayet doğaldır.
İnternet üzerinden sipariş ilk defa 1994 yılında Amerika’da Pizza Hut tarafından alınmıştır. 1995 yılında bu gün tüm dünyada tanınan ve en büyük alış veriş sitelerinden birisi olan Amazon kuruldu. Amazon’un hemen arkasından 1996 yılında Ebay ismiyle yeni bir online alış veriş sitesi açıldı. Türkiye’de online alış veriş dünyadan biraz geç de olsa 1998 yılında Hepsi Burada isimli internet sitesi ile başlamış oldu.
İnternetten alış verişi tasvip etmeyenlerin en büyük ve haklı dayanağı dokunmadan alış veriş yapmaktır.
Mesela; İnternet üzerinden aldığınız bir elbise ya da ayakkabı size uymayabilir.
İnternet’ten standartlaşmış ürünleri satın almak bir konfordur. İnternetten alış veriş yapmanın bize ucuzluk olarak geri döndüğünü de ihmal etmemeliyiz. Sahaflarda 30 liraya elde edeceğiniz bir kitabı büyük kitap sitelerinden yarı fiyatına alabilmeniz mümkündür.
Online alış veriş her geçen gün güvenlik seviyesine ivme kazandırırken güvenli alış veriş yapmak için dikkat etmemiz gereken noktalar vardır. Dolandırılmamak için, mağdur olmamak için bir internet kullanıcısı olarak üzerimize düşen görevleri yerine getirdiğimiz de güvenli bir şekilde internet üzerinden alış verişimizi yapabiliriz.
Ülkemizde binlerce alış veriş sitesinden bahsetmek mümkündür. Bazıları bizlere güvenli alış verişin kapılarını açarken kimi siteler güvenlik dersinden sınıfta kalabiliyor. Dolandırıcılık için hususi olarak açılmış, e-ticaret sitelerini de göz ardı etmemeliyiz.
Güvenli Sitelerden Alış Veriş Yapmalıyız!
Alış veriş yapacağınız sitenin teknik olarak hiçbir eksiği bulunmamalıdır. Bunun için tüm resmi yükümlülüklerini yerine getirmiş ve finansal işlemlerin yapıldığı siteler için geliştirilmiş SSL yani şifrelenmiş güvenli bağlantı kullanan siteleri tercih etmelisiniz. SSL ile şifrelenmiş bir bağlantıya kredi kartı bilgilerinizi girdiğinizde / gönderdiğinizde girilin veriler art niyetli kişilerin eline geçse dahi bu bilgiler şifrelenmiş olduğu için çözülemezler. SSL ile şifrelenmiş veriler yalnızca verilen gönderildiği siteler tarafından çözülebilir. Şifrelenmiş bağlantının anlaşılması için dikkat etmemiş gereken iki detay vardır. Öncelikle adres satırı http:// yerine https:// ile başlamalıdır. Buradaki S harfi secure yani güvenli anlamına gelmektedir. İkinci olarak tarayıcınızın adres çubuğunda bir kapalı bir kilit simgesi görünmelidir. Genellikle kilit simgesine tıkladığınız da sitenin SSL sertifikası ile ilgili bilgilere erişebilirsiniz. SSL sertifikası almak için bu konuda uzman kurum ve kuruluşlara belirli bir miktar ücret ödemek ve onaydan geçmek gerekmektedir. Bu durum sitenin güvenliği ciddiye aldığını ve kullanıcısının güvenini hak ettiğini gösterir. Tarayıcınız sitenin SSL sertifikasının geçersiz olduğu şeklinde bir uyarı veriyorsa o siteden kesinlikle alış veriş yapmamalısınız. SSL Sertifikasını yalnızca alış veriş sitelerinde değil girdiğimiz tüm siteler de gözetlememiz bizim faydamıza olacaktır. Örneğin; Facebook sayfasına girdiğinizde hem https:// hemde kilit işaretini görürsünüz. Bu güvenliğin üst seviyede olduğu bir bağlantı ve site anlamına gelir.
Bazı sitelerde https:// ve kilit simgesi ödeme sayfasına gelinceye kadar görünmez. Ödeme sayfasına gelmenize rağmen hala güvenli bağlantı gelmiyorsa o siteden ivedi bir şekilde uzaklaşmalısınız.
Güvenilir ve Tanınmış Sitelerden Alış Veriş Yapmalıyız!
Bundan kasıt yıllardır kullanıcısına alış veriş imkânı sunan siteleri kullanmaktır. Teknik ve altyapı olarak kullanıcının tüm güvenliğini sağlamış ve bu hususta birçok internet kullanıcısının güvenini kazanmış, adını duyurmuş siteler güvenilir sitelerdir.
Adını yeni duyduğunuz bir siteden alış veriş yapmadan önce o sitenin ödeme seçeneklerine göz gezdirin. Genelde güvenli siteler yalnızca kredi kartı ile değil, kapıda ödeme, mobil ödeme, havale, paypal gibi zengin ödeme seçenekleri sunarlar. Sitenin iletişim bilgilerini mutlaka kontrol edin. Adres, telefon, şirket adı gibi bilgilerin bulunup bulunmadığına bakın. Sitenin tasarımı profesyonel bir hava oluşturuyor, grafikler çözünürlüğü yüksek bir şekilde yayınlanıyor ve tasarımı kullanıcının kolayca kavrayabileceği bir şekildeyse o site güvenlidir.
İnternet sitelerinde, şikâyet sitelerinde, forumlarda site hakkındaki şikayetleri takip edin. Şikâyetlerin çokluğundan ziyade şikâyetlerin cevaplanıp, çözüme kavuşturulduğuna bakın. Gerçek hayatta mağazalar arasında serbest rekabetten doğan fiyat farkları elbette ki sanal dünyanın mağazalarında da olacaktır ancak 100o liralık bir ürünü 99 lira gibi bir fiyat ile satan bir siteye rasgeldiğiniz de o siteye şüpheli yaklaşmalısınız.
Ödeme Seçenekleri / Güvenli Ödeme!
Türkiye’de online alış verişte kullanılan en temel ödeme seçenekleri kredi kartı ve havale/EFT’dir. Bazı siteler mobil ödeme, kapıda ödeme gibi seçenekler sunabilir. Havale/EFT ile ödeme yaptığınızda alış verişinize taksit yaptıramazsınız ve havale/EFT ücreti ödersiniz. Bu durumda birçok site havale/EFT ile yapılan ödemeler %6’ya varan indirimler uygulamaktadır. Kredi kartı ile ödeme yaparsanız bu indirimlerden faydalanamaz ama taksit seçeneğinden faydalanabilirsiniz. Bazı sitelerde kredi kartlarında biriken hediye puanların para olarak kullanılması da mümkündür. Kredi kartıyla alış veriş yapanlar için Sanal Kart kullanılması iyi olacaktır. Sanal Kart birçok banka tarafından müşterisine ücretsiz ya da küçük bir ücret karşılığında limiti hareketsiz zamanlarda 0 lira olan ve istenildiğinde miktarına istenilen kadar para aktarmak suretiyle güvenli alış veriş için kullanılan bir karttır. Kart fiziksel olarak yoktur ancak üzerinde yapılacak her türlü işlem gerçektir. Limitinin 0 tl olması bilgilerinizin çalınmış olması durumunda dahi başkaları tarafından mağdur edilmemenizi sağlayacaktır. Sanal kartı kullanmak istediğinizde sanal kartınıza gerçek kredi kartınızdan kullanacağınız miktar kadar para aktararak güvenli bir şekilde alış verişinizi yapabilirsiniz. Alış verişinizi yapmasanız bile sanal kartın limiti gün sonunda tekrar banka tarafından otomatik olarak sıfırlanır ve aktardığınız para tekrar yerine iade edilir. Sanal kartla yapacağınız her türlü işlem hesap hareketi olarak ay sonunda ekstrenizde görünecektir. Kredi kartıyla ödeme yaparsanız bir sorunla karşılaştığınızda bankanızdan iade talep edebilirsiniz. Havale ya da EFT ile iade mümkün değildir. Ödeme aşamasında bütün sorumluluğu sitenin üzerine atmamalı, kendi bilgisayarımızın güvenliğine de dikkat etmeliyiz. Öncelikle size ait olmayan bir bilgisayarda işlem yapmamalıyız. Kendi bilgisayarınızda ise mutlaka bir anti virüs yazılımı yüklü ve güncel olmalıdır. Alış Veriş siteleri genel de kredi kartı bilgilerini kaydetmezler çünkü veri tabanlarının çalınması durumunda başları büyük derde gireceği için bu sorumluluğun altında kesinlikle girmezler yine de size kredi kartı bilgilerinizin kaydedilmesi için bir seçenek sunulursa kesinlikle bilgilerinizin kaydedilmesine izin vermeyin.
Phishing’e Dikkat Etmeliyiz!
Phishing bilgi ve veri hırsızlığı amacıyla bir siteden ya da şirketten geliyormuş gibi sahte e-posta gönderilmesine Phishing yani kimlik avı ya da amiyane tabirle oltacılık denir. Güvenli sitelerin adı kullanılarak gönderilen bu e-postalar yer alan bağlantılara tıkladığınız da yönlendirildiğiniz bağlantıyı mutlaka kontrol edin. Mesela garanti.com.tr adına gönderilen bir e-postadaki bağlantıya tıkladığınız da bağlantı garanti.com.tr adresine değil de garanti1.com gibi bir adrese yönleniyorsa kandırmak için gönderilmiş bir e-postadır. Bu durumda belirli bağlantılara tıklayarak değil adres çubuğuna sitenin bizzat adını elinizle yazmanız bu sahteciliğin önüne geçmek için en iyi yöntemdir.
İade Koşullarını İncelemeliyiz!
Tüketici kanunları gereği aldığımız bir ürünü belirli bir süre içerisinde belirli koşullar altında iade etme hakkımız vardır. Tüketicinin korunması hakkındaki kanun da online alışverişlerde (buna mesafeli sözleşme de deniliyor) 7 gün içerisinde hiçbir gerekçe göstermeden iade edilebilir ve satıcı 10 gün içerisinde malın bedelini geri ödemek mecburiyetindedir. Malın hiçbir kusuru olmasa dahi 7 gün içerisinde iade hakkınız vardır. Bu kanunda belirtilen zorunlulukların dışındaki durumlar siteden siteye değişiklik gösterebilir. Tüm siteler iade yaparken ürünün orijinal kutusunda iade edilmesini şart koşmaktadır. İade ürün ile birlikte ürünün faturasını da göndermelisiniz. Ayrıca bir dilekçe yazarak iade sebebini açıkça anlatmanız gerekmektedir. Bunun için bazı siteler iade formu mevcuttur. Sitenin iade koşulları sayfasını mutlaka okuyunuz ve okuduktan sonra alış verişinizi yapınız. Eğer iade koşulları şeklinde yada benzeri bir ibare ile yer alan bir sayfa mevcut değilse çok büyük miktarlar da alış veriş yapmayınız. İade edeceğiniz ürün ayıplı yani kusurluysa kargo ücretini yine satıcı firma ödeyecektir. Teslim aldığınız kargo şirketi ile göndermeniz mecburidir. Ürünün ayıplı/kusurlu olduğunu belirttikten sonra karşı ödemeli göndermelisiniz aksi takdirde gönderdiğiniz paketi açan satıcı yetkilileri kusur beyanı bulamadıklarında kargo ücretini ödemeyecek ve kargo şirketine ürünü geri iade edeceklerdir. İade karşılığında bazı siteler paranın iadesi yerine hediye çeki vermeyi önerebilir yada bunu siz talep edebilirsiniz. Bu durumda hediye çekini yada parayı tercih etmek size kalmıştır. Parayı istediğinizde satıcı para iadesi yapmak zorundadır. Burada dikkat edilmesi gereken ne detaylı husus kredi kartından taksitli bir şekilde ödeme yaptıysanız satıcı firma size paranızı aynı taksitler tutarında taksit taksit ödeme yapacaktır.
Tüketici Hakları!
Ülkemizde Tüketici Hakları adı altında ki kanunlar sadece gerçek alış verişlerde değil internet üzerinden yapılan alış verişlerde de tüketiciyi korumayı hedeflemektedir. Bu kanunlar çerçevesinde satıcı firma size ayıplı/kusurlu bir ürün sattıysa 30 gün içerisinde ürünü iade edip paranızın iadesini talep edebilirsiniz. Bazı şirketler böyle durumlarda kendi sitelerinde yer alan koşulları size sunabilir ve iade hakkınızın olmadığını veya süresini geçirdiğinizi söyleyebilirler. Tüketicinin Korunması Hakkında Kanunun 4822 ve 4077 sayılı maddelerinde tek taraflı sözleşme sunulamayacağı açıkça vurgulanmıştır.
Alış veriş yaparken mağdur olmamak için yukarıda yazılanları dikkate almanızı öneririm.
Herkese hayırlı alış verişler dilerim.
Vural Egemen Sarıgöz
05.06.2013
0 yorum:
Yorum Gönder
Yorum yazarken güzel Türkçe'mizi güzel kullanalım!